Nowy standard budowy skateparków publicznych

Czy obiekty sportowe i rekreacyjne w Polsce tj. siłownie, boiska, place zabaw spełniają normy bezpieczeństwa? Gdzie są najczęściej popełniane błędy podczas ich realizacji? 

Magdalena Berlińska: Ze spełnianiem norm jest bardzo różnie. Obserwujemy, że jest poprawa w stosunku do stanu sprzed np. 10 lat, zarówno jeśli chodzi o jakość wyposażenia i nawierzchni na tych obiektach, jak i świadomość inwestorów, jednak nadal jest dużo do zrobienia.  

Wśród najczęstszych błędów można wymienić: nieznajomość norm przez projektantów, zła jakość materiałów użytych do produkcji, wadliwie przeprowadzony montaż, niezachowanie stref bezpieczeństwa, źle wykonana nawierzchnia. 

Jeśli chodzi o place zabaw, szacuje się, że ok. 70% obiektów oddawanych do użytku posiada niezgodności z normami, z czego na ok. 15-20% z nich występują niezgodności poważne, które mogą skutkować uszczerbkiem na zdrowiu lub nawet, w skrajnych przypadkach, utratą życia. Mimo tego nadal bardzo często pomijany jest obowiązek przeprowadzania niezależnej kontroli pomontażowej na każdym nowym placu zabaw, mimo że od 1 sierpnia 2024 r., po zmianie przepisów, kontrola ta stała jednoznacznie obowiązkowa.  

Jakie konsekwencje mogę wynikać z braku spełnienia wymagań normatywnych przy budowie skateparków i innych obiektów rekreacyjnych oraz z braku rzetelnej kontroli odbiorowej?

MB: Brak spełnienia norm bezpieczeństwa podczas budowy skateparków i innych obiektów rekreacyjnych, a także brak rzetelnej kontroli odbiorowej, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji.  Najważniejszą i najpoważniejszą z nich są wydarzające mniej lub bardziej poważne wypadki. Część niezgodności z normami może bowiem prowadzić do poważnych urazów, a nawet kalectwa czy śmierci.  

Wypadki te są dotkliwe nie tylko dla użytkowników, których bezpośrednio dotykają, ale też dla wykonawców, inwestorów, czy zarządców, co wynika z konsekwencji prawnych, jakie ich dotykają. Mowa tu o ciągnących się postępowaniach z tytułu roszczeń o odszkodowania, które są i czasochłonne i kosztowne, nie mówiąc o stresie, jaki się z nimi wiąże. Dodatkowo w przypadku poważnych uszczerbków na zdrowiu w rachubę wchodzą też konsekwencje z tytułu kodeksu karnego dla osób winnych wypadkowi. 

Kolejną kwestią jest odpowiedzialność urzędników za realizację inwestycji ze środków publicznych i ryzyko zarzutu niewłaściwego wydatkowania takich środków, jeśli inwestycja okazuje się z jakichś względów wadliwa lub niebezpieczna.  

Nie tylko wypadki, ale też negatywne opinie związane z niską jakością wyposażenia czy złą funkcjonalnością obiektu, mogą zaszkodzić reputacji wykonawcy, co może utrudnić zdobywanie kolejnych zleceń. Ma to szczególne znaczenie na dużych, sztandarowych obiektach. Przykładem może tu być plac zabaw w Parku Ujazdowskim w Warszawie, którego otwarcie było reklamowane w całej Polsce, a okazał się on kłopotliwym i kosztownym bublem. Innym przykładem są niefunkcjonalne, źle zaprojektowane lub wykonane skateparki, w przypadku których opinia środowiska skateparkowego jest niezwykle ważna i przekłada się w dużym stopniu na renomę producenta. 

Zła jakość wyposażenia i nawierzchni zwykle wiąże się też z koniecznością przeprowadzenia kosztownych napraw lub modernizacji, aby dostosować obiekt do obowiązujących norm i umożliwić jego funkcjonowanie.

W jaki sposób poradnik przygotowany na zlecenie Ministerstwa Sportu może pomóc w lepszym nadzorowaniu realizacji skateparków i odbiorów takich obiektów?  

MB: Poradnik „Skateparki — od projektu do utrzymania”, przygotowany na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki, jest cennym źródłem wiedzy i narzędziem wspierającym wszystkie etapy budowy  skateparków. Jego kompleksowy charakter może pomóc w lepszym projektowaniu, nadzorowaniu i odbiorze takich obiektów. 

W jego tworzenie zaangażowane były dwie specjalistyczne firmy – jedna związana z rynkiem odbiorów i certyfikacji skateparków, druga, wywodząca się ze środowiska użytkowników – z projektowaniem i budową. Dzięki temu powstało, mające efekt synergii, połączenie rzetelnej wiedzy i praktyki. 

Lektura poradnika może przede wszystkim podwyższyć świadomość inwestorów, że projektowanie i budowa skateparków nie jest sprawą łatwą i nie należy do niej podchodzić wyłącznie z technicznego punktu widzenia. Równie ważny jest udział w tym procesie czynnych użytkowników skateparków, których doświadczenie ma kluczowe znaczenie przy projektowaniu funkcjonalnego obiektu. 

Rzetelne, logiczne i poprawne wykonanie projektu skateparku to pierwszy krok. O tym, jak prawidłowo projektować skateparki wyjaśnią szerzej projektanci z biura projektowego SloConcept w drugiej części naszego artykułu.  Marka Slo Concept działa na polskim i europejskim rynku od 2012 roku. Firma zrealizowała około 900 koncepcji skateparków i obiektów sportowych, więc najlepiej wiedzą, jak stworzyć funkcjonalny i dobrze przemyślany skatepark. 

Czy projektowania skateparków zgodnie z normą jest dużym ograniczeniem kreatywności i czy nie ogranicza to spełnienia nieustannie rosnących potrzeb użytkowników takich obiektów? Jak sobie z tym radzić? 

SloConcept: Projektowanie skateparków w zgodności z normą europejską przynosi duże ograniczenia, jeśli mamy małą powierzchnię na przyszłą inwestycję, a duże oczekiwania przyszłych użytkowników względem ilości elementów oraz sekcjonowania obiektu. Normy wyznaczają nam pewne standardy odległości, wysokości i proporcji dla różnych elementów, których musimy się trzymać, aby obiekt był możliwie jak najbardziej bezpieczny. W dużej mierze definiuje nam to powierzchnię, jaką będziemy mogli przeznaczyć pod każdy elementy i w jaki sposób możemy połączyć go z innym. Oczywiście znajomość elementów oraz przede wszystkim wieloletnie doświadczenie w uprawianiu sportów skateparkowych,  pozwala nam tworzyć różne połączenia, sekcje jezdne czy linie przejazdu, ale to właśnie kreatywne podejście do każdego nowo projektowanego obiektu oraz różne potrzeby młodzieży powodują, że jest wyjątkowy i wyróżnia go na tle innych w całym kraju.

Natomiast jeśli mamy większą powierzchnię pod przyszłą inwestycją to pomimo normy i ograniczeń, jakie niesie, możemy już w znacznym stopniu popuścić wodze fantazji i z wytycznymi odnośnie potrzeb przyszłych użytkowników zaplanować i stworzyć skatepark, w którym zmieścimy więcej elementów o różnym przeznaczeniu jezdnym czy też lotnym, w bardziej kreatywnych konfiguracjach czy wysokościach. Duże powierzchnie dają również możliwość na zaplanowaniu większej ilości sekcji względem zaawansowania jazdy różnych użytkowników. 

Jak zmieniły się skateparki i samo ich projektowanie na przestrzeni ostatnich 10 lat ? 

SloConcept: Skateparki są coraz bardziej kreatywne, łączące w sobie często kilka sekcji o różnych przeznaczeniach jezdnych czy też lotnych. Stały się coraz bardziej Flow’owe, czyli takie, na których praktycznie bez odepchnięcia można pokonać kilka elementów po kolei w jednej linii przejazdu oraz uniwersalne pod względem różnych grup riderów (BMX, deskorolka, rolki i hulajnoga).  

Cały proces projektowania uległ również zmianie. Dzięki dronom technologia skanowania terenu z powietrza pod przyszłą inwestycję pozwala nam dokładniej wpasować się w dostępny teren i funkcjonalniej wykorzystać go względem elementów przyszłego skateparku. Dodatkowo teraz bierzemy pod uwagę nie tylko skatepark, ale i wielokrotnie cały teren zagospodarowania wokół, bo przecież każdy z nas po jeździe chcę chwilę odpocząć, mieć jak dość na obiekt czy po prostu miło spędzić czas w jego obrębie. Super narzędziem są również okulary 3D, dzięki którym możemy podczas projektowania sprawdzić sobie w perspektywie, jak będzie dokładnie wyglądać proporcjonalnie dany element względem innych, bądź całej koncepcji. Przybliża to możliwość sprawdzenia maksymalnie rzeczywistego efektu projektu. 

Co powoduje, że skatepark jest niefunkcjonalny lub niebezpieczny, jakie są najczęstsze błędy projektowe? 

SloConcept: Najczęstsze błędy projektowe wynikają z braku wiedzy oraz doświadczenia w jeździe na tego typu obiektach. Sama wiedza techniczna nie wystarczy, należy mieć wiedzę wynikającą z praktycznego korzystania z takich obiektów, wtedy taki projekt będzie kompletny pod kątem bezpieczeństwa i funkcjonalności. Na samych obiektach znajduje się wiele detali, które nie zwrócą uwagi osoby, która nie jeździ po skateparku. 

Najczęstszymi błędami są źle dobrane elementy względem siebie, nie tylko pod względem płynności w jeździe, ale i wysokościach, które definiują prędkość jazdy. Ważnymi błędami są kolizje na liniach przejazdów, przede wszystkim między sekcjami lotnymi a street, gdzie różnice na prędkościach są znaczące i może to doprowadzić do bardziej niebezpiecznych wypadków między użytkownikami dwóch sekcji. Często zdarza się również, że architekci projektują elementy małej arch. w strefie bezpieczeństwa skateparku co przy zderzeniu się z takim elementem grozić może nawet utratą życia przyszłego użytkownika.  

Dobranie dobrej technologii budowy i wykorzystanie  jakościowych materiałów są bardzo istotne, bo połączenie tego z doświadczonym wykonawcą daje nam pewność, że obiekt będzie służył lata, nie tracąc swoich walorów użytkowych oraz poziomu bezpieczeństwa. 

Niefunkcjonalne dobranie ze sobą elementów  skateparku skutkują niebezpieczeństwem i często nawet niemożliwością jazdy. Po prostu źle zaprojektowane skateparki, które zostały wybudowane „świecą pustkami” i są atrakcja bardziej dla „urbexów” niż dla riderów. 

Jak obecnie można pracować nad podniesieniem estetyki takich obiektów bez szkody dla funkcjonalności i bezpieczeństwa? 

SloConcept: Skateparki mogą być nie tylko funkcjonalne i bezpieczne, ale także estetyczne i przyjemne wizualnie. Wprowadzenie kolorystyki na powierzchniach pionowych, takich jak ściany elementów, znacząco poprawia odbiór wizualny tego typu obiektów. Zamiast monotonnej, jednolitej barwy przestrzeni, uzyskujemy efekt kolorystycznego wypełnienia, który sprawia, że użytkownicy czują się w niej lepiej.

Staramy się harmonijnie łączyć różne kolory, aby skatepark nie był wyłącznie szarym betonowym miejscem, ale przestrzenią pełną energii i charakteru. Często stosowane barwy nawiązują do lokalnej symboliki, np. kolorystyki miejskich herbów, co dodatkowo podkreśla unikatowy charakter danego miejsca.

Dzięki nowoczesnym technologiom w obróbce betonu możliwe jest również projektowanie bardziej ażurowych elementów, które wizualnie „odchudzają” konstrukcję, nadając skateparkowi lekkości i większej przestrzeni. 

Dlaczego przy powstawaniu skaterparków tak ważny jest głos przyszłych użytkowników? 

SloConcept: Podczas konsultacji społecznych z przedstawicielami wszystkich grup użytkowników (BMX, deskorolka, rolki, hulajnoga) analizujemy, która dyscyplina dominuje w danym miejscu. To kluczowa informacja, ponieważ częściowo definiuje charakter przyszłego skateparku – czy będzie bardziej lotny, czy streetowy. Następnie, w trakcie rozmów, poznajemy konkretne oczekiwania przyszłych użytkowników dotyczące preferowanych elementów i układu przestrzeni.

Mając te dane, możemy przystąpić do projektowania całego obiektu – jego układu, połączeń i sekcji.

To właśnie na tym etapie wiedza i doświadczenie łączą się z kreatywnością oraz realnymi potrzebami społeczności, dając efekt w postaci unikalnych, dopasowanych do marzeń użytkowników skateparków.

Czy Waszym zdaniem powstanie przewodnika będzie miało pozytywny wpływ na jakość koncepcji i projektów budowlanych skateparków w Polsce?  

SloConcept: Oczywiście! W końcu powstało coś edukacyjnego, co w przystępny sposób wyjaśnia i uświadamia osobom, które miały mało lub w ogóle nie miały styczności z tego typu obiektami czy sportami uprawianymi na nich, jak powinny wyglądać dobrze zaprojektowane i wybudowane skateparki. Ten przewodnik wskazuje, na co zwracać szczególną uwagę, a czego unikać. Dzięki takim materiałom można zrozumieć, że skatepark to nie plac zabaw ani zwykły obiekt sportowy, lecz specjalistyczna przestrzeń, która wymaga świadomego podejścia projektowego oraz przede wszystkim praktycznego doświadczenia w jeździe.

Podnoszenie świadomości w tej tematyce jest kluczowe, ponieważ to właśnie od tej wiedzy zależy, czy dany obiekt będzie dobrze zaprojektowany, a tym samym bezpieczny i funkcjonalny. To również kwestia odpowiedniego wykorzystania publicznych środków – jeśli skateparki powstają ze środków podatników, powinny być przemyślane i spełniać najwyższe standardy. Ważne jest, aby nasze dzieci oraz wszyscy użytkownicy mieli dostęp do bezpiecznych i nowoczesnych miejsc do uprawiania sportów, które dynamicznie rozwijają się w miastach.

Sporty ekstremalne związane ze skateparkami od kilku lat należą do dyscyplin olimpijskich, co tym bardziej podkreśla potrzebę ich projektowania na najwyższym poziomie – zarówno pod względem jakości, jak i funkcjonalności. Powinniśmy podążać z duchem czasu, rozwijać się świadomie i dbać o bezpieczeństwo przyszłych pokoleń. Nie możemy pozostawać w miejscu, ignorując zmiany, które nas otaczają!

Przewodnik Ministerstwa Sportu pomaga w lepszym projektowaniu i nadzorowaniu skateparków, uwzględniając zarówno normy techniczne, jak i potrzeby użytkowników. Poradnik „Skateparki – od projektu do utrzymania” to cenne źródło wiedzy dla inwestorów, projektantów i wykonawców – warto go pobrać, aby uniknąć błędów i zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom. Pobierz przewodnik  tutaj.